เทศกาลไหว้พระจันทร์ 2568 ประวัติ ตำนานฉางเอ๋อ และวิธีไหว้ให้ปังรับโชค

เทศกาลไหว้พระจันทร์ (จงชิวเจี๋ย - 中秋节) ถือเป็นหนึ่งในเทศกาลสำคัญที่สุดในวัฒนธรรมจีน รองจากเทศกาลตรุษจีนเท่านั้น โดยจะจัดขึ้นใน คืนวันเพ็ญเดือน 8 ตามปฏิทินจันทรคติจีน ซึ่งมักจะตรงกับช่วงเดือนกันยายนหรือตุลาคมในปฏิทินสากล เป็นการเฉลิมฉลองช่วงกลางฤดูใบไม้ร่วงและสิ้นสุดฤดูกาลเก็บเกี่ยว เป็นสัญลักษณ์ของความอุดมสมบูรณ์และความสามัคคีในครอบครัว 

เทศกาลไหว้พระจันทร์มีประวัติความเป็นมายาวนานนับพันปี เดิมทีอาจเริ่มต้นมาจากการบูชาดวงจันทร์ของจักรพรรดิเพื่อขอพรให้พืชผลอุดมสมบูรณ์ และสืบทอดมาสู่ชาวบ้านเพื่อขอบคุณการเก็บเกี่ยวที่ดี แต่ที่เล่าขานกันอย่างแพร่หลายคือ ตำนานเทพธิดาฉางเอ๋อ (嫦娥)

ตำนานเล่าว่า โฮ่วอี้ นักยิงธนูแห่งสวรรค์ ได้ใช้ธนูยิงดวงอาทิตย์ที่มากเกินไปจนเหลือเพียงดวงเดียว ทำให้โลกไม่ร้อนระอุ เขาได้รับยาอมตะจากเจ้าแม่แห่งแดนตะวันตกเป็นรางวัล แต่เขาไม่ต้องการเป็นอมตะเพียงผู้เดียว เพราะรัก ฉางเอ๋อ ภรรยามาก จึงซ่อนยาไว้ ทว่ามีลูกศิษย์คนหนึ่งพยายามขโมยยา ฉางเอ๋อจึงจำใจกลืนยาอมตะเข้าไปทั้งหมด และลอยขึ้นไปอยู่บนดวงจันทร์ ซึ่งเป็นสถานที่ที่ใกล้โลกที่สุดเพื่อจะได้มองเห็นสามี โฮ่วอี้เสียใจมาก จึงจัดตั้งโต๊ะบูชาในคืนเดือนเพ็ญเพื่อระลึกถึงภรรยา ชาวบ้านต่างซาบซึ้งในความรักของทั้งคู่ จึงจัดพิธีไหว้ดวงจันทร์เพื่อสักการะเทพธิดาฉางเอ๋อตั้งแต่นั้นมา

นอกจากนี้ยังมีตำนานที่เกี่ยวข้องกับการกอบกู้ชาติในสมัยราชวงศ์หยวน (มองโกล) โดยมีการส่งสารลับเพื่อนัดหมายก่อการกบฏซ่อนไว้ในขนมไหว้พระจันทร์ด้วย 

การไหว้พระจันทร์จะเริ่มขึ้นในตอนหัวค่ำเมื่อเห็นพระจันทร์เต็มดวงชัดเจน สถานที่ไหว้คือบริเวณกลางแจ้ง เช่น ลานบ้าน หรือดาดฟ้า โดยมีการตั้งโต๊ะและทำซุ้มต้นอ้อย ประเพณีนี้เน้นการรวมตัวของคนในครอบครัวเพื่อสักการะเทพธิดาแห่งดวงจันทร์ เพื่อขอพรให้ชีวิตอยู่เย็นเป็นสุข มีความรักใคร่กลมเกลียว และมีเสน่ห์เมตตา

เครื่องเซ่นไหว้หลัก ๆ ที่ขาดไม่ได้ ได้แก่:

1. ขนมไหว้พระจันทร์ (Mooncake): เป็นสัญลักษณ์ของความกลมเกลียวสามัคคี เนื่องจากมีรูปทรงกลมเหมือนดวงจันทร์ และหลังเสร็จพิธีสมาชิกในครอบครัวจะต้องมาแบ่งกันรับประทานให้เท่าจำนวนคน โดยจะต้องหั่นให้เท่ากันทุกชิ้น

2. ผลไม้รูปทรงกลม: เช่น ส้มโอ ส้ม แอปเปิล เพื่อสื่อถึงความกลมเกลียว

3. ของไหว้ที่เป็นมงคลอื่น ๆ: เช่น น้ำชา ขนมโก๋ ขนมเปี๊ยะ อาหารเจ 4 อย่าง และกระดาษเงินกระดาษทอง 

   

หัวใจสำคัญของเทศกาลไหว้พระจันทร์คือ ความสามัคคีและความผูกพันในครอบครัว ดวงจันทร์เต็มดวงในคืนนี้สื่อถึงความสมบูรณ์แบบและความกลมเกลียว การที่ทุกคนในครอบครัวได้มานั่งล้อมวงแบ่งกันกินขนมไหว้พระจันทร์ใต้แสงจันทร์ จึงเป็นช่วงเวลาอันอบอุ่นที่ตอกย้ำความสัมพันธ์ให้แน่นแฟ้นยิ่งขึ้น

แม้เวลาจะเปลี่ยนไป เทศกาลไหว้พระจันทร์ก็ยังคงเป็นประเพณีที่สวยงามและมีความหมายลึกซึ้ง ไม่เพียงแต่เป็นการระลึกถึงเทพธิดาฉางเอ๋อและการขอบคุณธรรมชาติ แต่ยังเป็นโอกาสสำคัญที่ลูกหลานจะได้กลับมารวมตัวกัน และชื่นชมความงามของดวงจันทร์ที่ส่องสว่างเต็มดวงในคืนกลางฤดูใบไม้ร่วง