มาเช็คสัญญาณของความสูงวัย

มาเช็คสัญญาณของความสูงวัย โดย ผศ. (พิเศษ) ดร. อภิสิทธิ์ ฉัตรทนานนท์

มื่ออายุมากขึ้น หลายคนคงไม่ได้กังวลเฉพาะเรื่องของสุขภาพภายในเท่านั้น หากแต่รูปกายภายนอกที่ต่างออกมาตอกย้ำความเสื่อมของวัยที่เปลี่ยนแปลงไป ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของผิวพรรณที่หย่อนคล้อย รูปร่างไม่ได้สัดส่วน สีผมเริ่มเปลี่ยนไป ฯลฯ ล้วนแล้วแต่ส่งสัญญาณฟ้องให้เห็นจนเราเองก็ตกใจ

ข้อมูลจาก ผศ.นพ.พันธ์ศักดิ์  ศุกระฤกษ์ กรรมการ มูลนิธิคุณแม่คุณภาพ เปิดเผยว่า แม้ว่าความแก่ ความเสื่อมเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ แต่จะดีกว่าไหมถ้าเราสามารถเช็คสัญญาณเบื้องต้นของร่างกายได้ทัน เพื่อจะได้รู้จักดูแลและป้องกันก่อนที่จะเกิดปัญหาสุขภาพต่างๆ ตามมา หากใครกำลังสงสัยว่าตัวเองแก่หรือยัง... ลองมาสำรวจร่างกายตัวเองกัน

ผม การที่เส้นผมของคุณมีสีขาวแซมขึ้นมาฟ้องเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ รวมถึงแห้งกร้าน ไร้น้ำหนัก ขาดความชุมชื้น หลุดร่วงและบางลงจากที่เคยเนื่องจากการสูญเสียโปรตีนในร่างกายเมื่ออายุมากขึ้น คุณสามารถช่วยชะลอปัญหาดังกล่าวได้โดยการทานอาหารที่มีโปรตีนสูง รวมถึงรับประทานอาหารผักและผลไม้ที่ช่วยบำรุงสุขภาพหนังศีรษะและเส้นผมให้แข็งแรง ได้แก่ วิตามินเอ พบทั่วไปในผักใบเขียวเข้มและผลไม้สีเหลือง วิตามินบี พบในผักใบเขียว มะเขือเทศ กล้วย ธัญพืช และแร่ธาตุต่างๆ เช่น เหล็ก สังกะสี ทองแดง นอกจากนี้คุณควรหลีกเลี่ยงการการใช้ความร้อนกับเส้นผมและใช้สารเคมีต่างๆ เช่น ย้อมผม ดัดผม ยืดผม เป็นต้น

ผิวหนัง สัญญาณเตือนแรกที่มองเห็นได้ชัดคือ ผิวเริ่มหย่อนคล้อย เกิดริ้วรอย มีจุดด่างดำ ไม่เรียบเนียน  และเริ่มมีตีนกาปรากฏให้เห็น เนื่องจากร่างกายสูญเสียเซลล์ไขมันใต้ผิวหนัง รวมถึงมีฮอร์โมนเอสโตรเจนลดลง ประกอบกับสารใต้ชั้นผิวหนังตามธรรมชาติอย่างคอลลาเจนที่เก็บความชุ่มชื้นและอีลาสตินซึ่งเป็นตัวช่วยให้ผิวมีความยืดหยุ่นมีปริมาณลดลง ดังนั้นคุณควรดูแลเรื่องการรับประทานอาหารให้ครบทุกหมู่ เพื่อการได้สารอาหารครบถ้วนรวมถึงมีสารต้านอนุมูลอิสระ ที่ช่วยชะลอการเสื่อมของผิวพรรณ นอกจากนี้ควรดื่มน้ำเปล่าอย่างน้อยวันละ 6-8 แก้ว เพื่อช่วยเพิ่มความชุ่มชื้นให้ผิวและระบบขับถ่ายทำงานดีขึ้น ที่สำคัญห้ามลืมการทาครีมกันแดดที่มีค่า SPF 30 ขึ้นไปเด็ดขาด

ตา หลายคนเริ่มมีอาการมองภาพใกล้ๆไม่ชัดเจน อ่านหนังสือไม่ได้ ในขณะที่มองไกลยังเห็นได้ดี เพราะสายตายาว หรือบางคนอาจมีอาการปวดตา แสบตา เนื่องการผลิตน้ำตาลดลง ทำให้ตาแห้งและเกิดการระคายเคืองต่อเยื่อบุตาได้ง่าย ยิ่งในยุคโลกแห่งเทคโนโลยีเช่นทุกวันนี้ด้วยแล้ว พฤติกรรมหลาย ๆ อย่างจากทั้งการทำงานหน้าจอคอมพิวเตอร์ทั้งวัน หรือแม้แต่การเล่นมือถือและแท็บเล็ตเกือบตลอดเวลา ล้วนเป็นปัจจัยผลักดันให้สายตาเสื่อมสภาพมากขึ้น ดังนั้นเมื่อรู้สึกว่าความมีผิดปกติกับดวงตาแม้เพียงน้อยนิด ก็ต้องรีบไปพบจักษุแพทย์เพื่อตรวจเช็คให้แน่ชัด อย่ามัวรอเวลาจนปัญหาสุขภาพตานั้น ๆ เกินเยียวยาหรืออยู่ในขั้นที่รักษายากไปแล้ว

สุขภาพช่องปากและฟัน หากไม่ดูแลอย่างถูกวิธีอาจสูญเสียฟัน เพราะเมื่ออายุมากขึ้น เหงือกบริเวณซอกฟันจะหดตัวลง ทำให้เกิดช่องว่างระหว่างซอกฟัน เศษอาหารติดง่าย ถ้าทำความสะอาดไม่ดี ก็จะทำให้ฟันผุ หรือเกิดเป็นโรคเหงือกอักเสบ นอกจากนี้ในบางคนจะเริ่มมีอาการเสียวฟัน เมื่อรับประทานของเย็น หรือผลไม้รสเปรี้ยว เนื่องจากเคลือบฟันบางลง ขณะเดียวกันการสะสมแคลเซียมที่กระดูกและฟันที่ลดลงยังอาจส่งผลให้ฟันผุกร่อนและสึกได้ง่ายขึ้น  การหมั่นตรวจสุขภาพฟันเป็นประจำจะช่วยให้เห็นความผิดปกติได้เร็ว รวมถึงช่วยรักษาสุขภาพฟันและช่องปากให้แข็งแรงอยู่เสมอ

น้ำหนัก เมื่อก่อนกินเท่าไหร่ก็ไม่อ้วน เดี๋ยวนี้ไม่กินก็อ้วนหรือน้ำหนักขึ้นง่ายมากแม้จะรับประทานเท่าเดิม เพราะอัตราการเผาผลาญภายในร่างกายลดลง จึงทำให้น้ำหนักตัวเพิ่มมากขึ้นเป็นธรรมดา คุณควรเลือกทานอาหารที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพเท่านั้น โดยเลือกประเภทโปรตีนที่ทำให้ย่อยง่าย รวมถึงผักผลไม้ นมไขมันต่ำและอาหารธัญพืช เพื่อช่วยให้ร่างกายแข็งแรงเสริมสร้างภูมิคุ้มกันและทำให้ระบบเผาผลาญพลังงานทำงานดีขึ้นตามด้วย

กระดูก จากที่เคยมีมวลกระดูกหนาแน่น ก็เริ่มบางลงและมีรูพรุนมากขึ้น ส่งผลให้กระดูกเปราะบางและแตกหักได้ง่าย เนื่องจากร่างกายดูดซึมแคลเซียมได้น้อยลง จึงทำให้ร่างกายขาดแคลเซียม คุณควรเสริมความแข็งแกร่งให้กระดูกด้วยการดื่มนม บริโภคปลาตัวเล็กตัวน้อย ปลากระป๋องและผักใบเขียวเป็นประจำ เพื่อเพิ่มและเสริมสร้างมวลกระดูกให้แข็งแรงและหมั่นออกกำลังกายก็จะช่วยเสริมสร้างความแข็งแรงให้กระดูก

ความจำเริ่มไม่ดี หลายๆ คนรู้สึกเหนื่อยล้า สมองตื้อ ความสามารถในการคิด สมาธิและความจำถดถอยสมาธิเริ่มสั้นลง มักหลงๆ ลืมๆ การตัดสินใจช้า ส่วนหนึ่งเป็นเพราะคุณได้ใช้สมองทำงานอย่างคร่ำเคร่งเกินไป จนอ่อนล้า คุณควรทำจิตใจให้ผ่อนคลายและไม่เครียด หรือออกกำลังกายเพื่อให้ออกซิเจนไปเลี้ยงสมองได้อย่างเพียงพอ ก็จะช่วยให้ระบบต่างๆ ในร่างกายทำงานได้อย่างเป็นปกติ ขณะเดียวกันควรรับประทานอาหารประเภทโปรตีนซึ่งเป็นกรดอะมิโนชนิดหนึ่งซึ่งมีคุณสมบัติเติมเต็มประสิทธิภาพของระบบประสาทและสมองให้ทำงานได้อย่างเต็มที่มากขึ้น

นอกจากความเสื่อมของอวัยวะต่างๆ แล้ว ประสิทธิภาพในการทำงานของร่างกายถดถอย โดยคุณอาจทำงานได้น้อยลง หรืองานที่เคยทำเป็นปกติทุกวันก็มักจะใช้เวลาในการทำงานมากขึ้น อ่อนเพลีย ปวดเมื่อยตามตัว ไม่สดชื่น ไม่กระฉับกระเฉง ง่วงบ่อยๆ แม้พักผ่อนอย่างเต็มที่แล้ว หรือทำสิ่งต่างๆ เหมือนเดิม แต่เหนื่อยง่ายขึ้น ไม่แข็งแรงอย่างที่เคยเป็น  เนื่องจากสภาพร่างกายที่เปลี่ยนแปลงไป  คุณควรบริโภคอาหารที่มีสารแอนติออกซิแดนท์สูง เช่น ผักหลากสี ผลไม้รสเปรี้ยว รสฝาดขม ช่วยชะลอกระบวนการเสื่อมของเซลล์ตามปกติได้ ขณะเดียวกันควรนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอเพื่อช่วยให้ร่างกายซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอได้อย่างมีประสิทธิภาพ และออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอจะช่วยให้ร่างกายแข็งแรงมากขึ้น กล้ามเนื้อตามส่วนต่างๆ ของร่างกายได้ทำงาน ได้เคลื่อนไหวมากขึ้น รวมถึงผ่อนคลายความตึงเครียด ด้วยการทำสมาธิ และหาโอกาสออกไปพักผ่อนท่ามกลางธรรมชาติบ้าง เท่านี้ก็ช่วยยืดอายุให้อวัยวะต่างๆ เสื่อมช้าลง

ทุกคนทราบดีว่าร่างกายและสุขภาพเป็นสิ่งสำคัญ หากเจ็บป่วยทรุดโทรมหนักก็ยากต่อการเยียวยาวหรือซ่อมแซมได้เหมือนเดิม ฉะนั้นการป้องกันย่อมดีกว่าการแก้แน่นอน ดังนั้นเมื่อรู้ตัวแล้วต้องรีบหันมาดูแลเอาใจใส่ตัวเองตั้งแต่เนิ่นๆ แม้อายุจะเพิ่มขึ้นแต่เราก็ไม่จำเป็นจะต้องทำให้ตัวเองดูแก่ลงไปอีกจริงไหม

Author : ผศ. (พิเศษ) ดร. อภิสิทธิ์ ฉัตรทนานนท์ ประธานกรรมการ มูลนิธิคุณแม่คุณภาพ