เจดีย์นี้มีความหมาย

1. ฐานเขียง ฐานชั้นล่างสุด ยกพื้นเจดีย์ให้สูงกว่าพื้นดิน และเพื่อยกระดับว่า เจดีย์นี้สูงศักดิ์กว่าหลุมศพธรรมดา มีความหมายในทางปรัชญาทางศาสนา หมายถึงขอบเขตของโลก ซึ่งเปรียบเหมือนดังห้วยน้ำที่ขังอยู่ในอ่างใหญ่

2. ฐานปัทม์ หรือฐานบัว (ปทุม) แสดงถึงดอกบัวที่รองรับพระพุทธเจ้าในทุกอิริยาบถของพระพุทธองค์ เป็นบัวแก้วหรือมาลัยเถาซ้อนกัน ๓ ชั้นขึ้นแทนฐานบัวส่วนนี้มีความหมายแสดงภูมิทั้ง ๓ คือ กามภูมิ รูปภูมิและอรูปภูมิตามนัยแห่งภูมิศาสตร์โลกตามคติพุทธศาสนา โดยยึดถือดอกบัวเป็นสัญลักษณ์แห่งภูมิ

3. บัวถลา เป็นลักษณะที่รับมาจากลังกาแต่เอาชั้นบัวหงายออก

4. บัวปากระฆัง เป็นฐานบัวชั้นบน เหนือฐานบัวซ้อนกัน ๓ ชั้น มีทำเป็นฐานบัวคว่ำและบัวหงาย เรียกว่าบัวปากระฆัง มีความหมายถึง การกำเนิดที่เป็นทิพย์ หรือพุทธภูมิส่วนนี้ทำขึ้นเพื่อรองรับส่วนสถูป

5. องค์ระฆัง หรือ เรือนธาตุ บรรจุพระพุทธรูป หรือพระบรมสารีริกธาตุ หรือพระบรมอัฐิ และพระอัฐิ

6. บัลลังก์ เนื่องจากพระพุทธเจ้าเกิดในวรรณะกษัตริย์ และบัลลังก์เป็นเครื่องหมายการสอน การแสดงธรรมปกติของสถูปนั้นเป็นที่หมายที่ฝังใครทั่วๆ ไป ครั้งถึงพระสถูปที่ฝังพระธาตุพระพุทธเจ้า ทำอย่างไรจึงจะรู้ จึงคิดทำบัลลังก์ตั้งบนยอดสถูป ยังคงเรียกกันว่าบัลลังก์อยู่จนทุกวันนี้ คือพระพุทธอาสน์อันเป็นที่หมายถึงพระพุทธเจ้านั้น ปรากฏในพระสูตรว่าใช้กันมาตั้งแต่พระพุทธเจ้ายังมีพระชนม์อยู่ กล่าวคือพระเถระจะแสดงธรรมก็แต่งอาสน์ถวายพระพุทธเจ้าก่อน เผื่อเสด็จมาจะได้ประทับ

7. ก้านฉัตร เป็นก้านของฉัตร เป็นเครื่องประดับบารมีของกษัตริย์หรือผู้สูงศักดิ์

8. บัวฝาละมี บัวคว่ำด้านบน กางกั้นฉัตรให้เรือนธาตุ แสดงถึงพระบารมีของสมเด็จพระพุทธเจ้า ในด้านความเมตตาต่อมวลมนุษย์ ทรงแผ่ร่มเงาธรรมปกคลุมให้มนุษย์ได้รับความสุขด้วยธรรมะแห่งพระองค์

9. ปล้องไฉน เปรียบเสมือนตัวฉัตร มีจำนวนต่างๆ กัน และมีความหมายต่างกันคือ
- จำนวน ๑๘ ปล้อง หมายถึงบารมี ๑๐ และมรรคมีองค์ ๘
- จำนวน ๒๔ ปล้อง หมายถึงพระอาทิพุทธเจ้า ๒๔ องค์
-จำนวน ๒๖ ปล้อง หมายถึง ทศภูมิ ๑๐ บารมี ๑๐ และโพธิปักขิยธรรม ๖
- จำนวน ๒๘ ปล้อง หมายถึง ทศภูมิ ๑๐ ปรมัตถบารมี ๘ พรหมวิหาร ๔ โพธิปักขิยธรรม ๖ ประการ
- จำนวน ๓๑ ปล้อง หมายถึง ไตรภูมิอันเป็นสิ่งหน่วงเหนี่ยว และอุปสรรคต่อพระสัทธรรม คือกามภูมิ ๑๑ รูปภูมิ ๑๖ และอรูปภูมิ ๔

10. ปลียอด ชี้ขึ้นฟ้า เส้นทางสู่พระนิพพาน มีความหมายถึง อริยมรรค

11. หยาดน้ำค้าง หมายถึงรัตนะ มีความหมายถึงสุญญตา ความว่าง ความหลุดพ้น

(ภาพตัวอย่างเจดีย์สมัยสุโขทัย)