เพาะเลี้ยงครั่งอาชีพถูกมองข้าม แมลงเศรษฐกิจที่เทวดาดูแลให้

 

 

ระยะหลังมีเกษตรกรชาวนาบางรายถึงกับยกเลิกการทำนา และหันมาใช้พื้นที่นาปลูกต้นฉำฉาเพาะเลี้ยงครั่งในเชิงพาณิชย์ เนื่องจากมีรายได้ดีกว่าทำนาหลายเท่า เพราะการเลี้ยงไม่ต้องลงทุน และไม่ต้องดูแล ปล่อยให้อยู่ตามธรรมชาติ หรือที่ชาวบ้านเรียกว่า เป็นอาชีพที่เทวดาดูแลให้ 

 

      แต่ขณะเดียวกันเกษตรไทยจำนวนไม่น้อยที่มองข้ามการเพาะเลี้ยงครั่ง แม้แต่ภาครัฐก็ยังไม่มีนักวิชาการหรือนักวิจัยคนไหนที่ทำการศึกษาเกี่ยวกับครั่ง ราวกับว่าอาชีพการเลี้ยงครั่งเป็นอาชีพที่ถูกมองข้าม ทั้งที่ตลาดรับไม่อั้น ทั้งตลาดภายในประเทศและต่างประเทศ 

 

      ข้อมูลจากสำนักงานสภาเกษตรกรจังหวัดลำปาง ระบุว่า ทำให้ปัจจุบันประเทศไทยเป็นประเทศที่มีการเพาะเลี้ยงครั่งมากที่สุดในโลก แซงหน้าประเทศอินเดียที่กำลังประสบปัญหากับภาวะโลกร้อน โดยเฉพาะที่ จ.เชียงราย เพาะเลี้ยงครั่งมากที่สุด 

 

      สร้างรายได้ให้แก่เกษตรกรปีละไม่น้อยกว่า 400 ล้านบาท มากกว่ารายได้ที่มาจากการปลูกสตรอเบอร์รี่ใน จ.เชียงใหม่ 

 

      จึงทำให้มีผู้ประกอบการมาสร้างโรงงานแปรรูปครั่ง เพื่อนำไปใช้ในวงการอุตสาหกรรมทำเป็นเชลแล็กทาไม้ ทำสีสำหรับย้อมผ้าไหม ใช้เคลือบผิวอาหาร ช็อกโกแลต ผลิตภัณฑ์ยา ผิวผลไม้ ถนอมอาหาร และใช้ในวงการอุตสาหกรรมเครื่องสำอาง มีถึง 5 โรงงานด้วยกัน สามารถสร้างมูลค่าทางการตลาดได้ปีละกว่า 1,000 ล้านบาท 

 

      นายประพัฒน์ ปัญญาชาติรักษ์ ประธานสภาเกษตรกรแห่งชาติ ระบุว่า อาชีพการเลี้ยงครั่งเป็นอาชีพเก่าแก่ของชาวลำปาง จะเห็นได้จากการเขาไปอยู่ลำปางมา 38 ปี เห็นเกษตรกรชาวลำปางปลูกต้นฉำฉา และจะเก็บครั้งไปขายทุกปี โดยมีโรงงานของเอกชนในพื้นที่ 5 แห่งรับซื้อไม่อั้นในราคา ก.ก.ละ 100-250 บาท ถือได้ว่าเป็นอาชีพสำคัญอีกอาชีพหนึ่ง 

 

     แต่น่าเสียดายที่อาชีพนี้ถูกลืมไปแล้ว ไม่มีนักวิชาการหรือนักวิจัยคนไหนทำการศึกษาเกี่ยวกับครั่ง และไม่มีหน่วยงานไหนแนะนำและส่งเสริมการเลี้ยงครั่งแต่อย่างใด 

 

     "ทางสภาเกษตรกรฯ เรามองว่า อาชีพการเลี้ยงเป็นอาชีพที่มีรายได้ดีกว่าทำนา ควรยกระดับขึ้นมาให้มีความสำคัญมากกว่าที่เป็นอยู่ เพราะทราบมาว่าปีที่แล้วราคาครั่งในท้องตลาดสูงถึง ก.ก.ละ 250 บาท เกษตรกรที่เลี้ยงครั่งสามารถสร้างรายได้เป็นกอบเป็นกำ 

 

     และที่สำคัญเป็นอาชีพที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม เพราะการที่จะเลี้ยงครั่งต้องปลูกไม้ใหญ่ คือต้นฉำฉา สร้างความชุ่มชื่นให้แก่ผิวโลก เวลาตัดกิ่งเก็บรังครั่ง สามารถขายกิ่งให้แก่โรงงานผลิตไฟฟ้าชีวมวลได้ ที่สำคัญต้นฉำฉาเป็นพืชตระกูลถั่วใบสามารถให้ไนโตรเจนให้แก่ดินด้วย" นายประพัฒน์ กล่าว 

 

      ประธานสภาเกษตรกรแห่งชาติ กล่าวอีกว่า ที่ผ่านมาสภาเกษตรกรจังหวัดลำปางได้มีมติในการที่จะส่งเสริมเกษตรกรเพาะเลี้ยงครั่ง และได้ประสานกับผู้ว่าราชการจังหวัด เพื่อจะได้นำเอาการเพาะเลี้ยงครั่งมาเป็นยุทธศาสตร์เพื่อจะส่งเสริมให้แก่พี่น้องชาวลำปาง พร้อมกันนี้จะผลักดันให้กระทรวงเกษตรและสหกรณ์เพื่อจัดตั้งศูนย์วิจัยครั่งที่ลำปางต่อไป 

 

      ด้านนายทองดี อินนันชัย อดีตกำนัน ต.น้ำโจ้ อ.แม่ทะ จ.ลำปาง กล่าวว่า เดิมชาวลำปางเก็บครั่งบนต้นฉำฉาเป็นอาชีพเสริม ที่ชาวบ้านไปเก็บตามต้นฉำฉาที่อยู่ตามหัวไร่ปลายนา ระยะหลังตลาดต้องการมากขึ้น ทำให้เกษตรกรบางรายถึงกับใช้พื้นที่นาข้าวมาปลูกต้นฉำฉาเพื่อเลี้ยงครั่งเป็นอาชีพหลัก มีการปลูกต้นฉำฉาเพื่อเพาะเลี้ยงครั่งเชิงพาณิชย์อย่างแพร่หลาย จนปัจจุบันในพื้นที่ จ.ลำปาง มีการผลิตครั่งถึง 90% ของการผลิตครั่งทั่วประเทศ 

 

      ขณะที่ นายจำนงค์ แปงสาย เกษตรกรที่ได้รับการส่งเสริมจากสภาเกษตรกรจังหวัดลำปาง และสำนักงานเกษตรอำเภอแม่ทะ เลี้ยงครั่งภายใต้โครงการยกระดับและติดอาวุธทางปัญญาส่งเสริมอาชีพจังหวัดลำปาง ที่บ้านบ้านแม่ปุง ต.น้ำโจ้ อ.แม่ทะ จ.ลำปาง บอกว่า เดิมที่มีอาชีพทำนาปลูกข้าวปีละ 1 ครั้ง ในระหว่างนั้นมีต้นฉำฉาที่หัวไร่ปลายนาหลายต้น พอถึงปลายปีก็ตัดกิ่งเอารังครั่งขายตั้งราคา กก.ละ 80 บาท ตอนหลังราคาข้าวตกต่ำ เมื่อคำนวณกับรายได้ของต่อต้นฉำฉา 1 ต้น มองว่ามีรายได้ดีกว่าขายข้าว จึงตัดสินเอาที่ปลูกนาแปลงแรก 9 ไร่ และแปลงที่อีก 4 ไร่ ปลูกต้นฉำฉา พออายุได้ 3 ปี ก็ปล่อยครั่ง 

 

     ผ่านไป 1 ปีก็เก็บได้แล้ว มีพ่อค้าซื้อเหมาเป็นต้น ในราคาตั้งแต่ต้นละ 5,000-10,000 บาท อย่างปีที่แล้วราคาดีมาก กก.ละ 250 บาท เก็บขาย 25 ต้น ได้เงินมา 1.8 แสนบาท 

 

     "แม้ตอนนี้รัฐบาลรับจำนำข้าวตันละ 1.5 หมื่นบาท สู้เลี้ยงครั่งไม่ได้ เพราะทำนาต้องลงทุนไร่เกือบหมื่นบาท กำไรไม่กี่บาท ถ้าเลี้ยงครั่ง 1 ไร่ 15 ต้นเก็บขายได้เป็นแสนแล้ว ที่สำคัญครั่งไม่ต้องทำอะไรเลย 

 

     เพียงเอารังครั่งไปแขวนตามกิ่งฉำฉา ปล่อยครั่งจะขยายเอง พื้นที่ 1 ไร่ปลูกได้ 12-18 ต้น ปุ๋ยต้นฉำฉาใส่ เพราะใบเป็นปุ๋ยอยู่แล้ว ไม่ต้องรดน้ำ ใบฉำฉาจะขายก็ได้ราคา กก.ละ 3-4 บาท กิ่งขายให้โรงไฟฟ้าชีวมวล พอต้นแก่นำมาแกะสลัก ทำเฟอร์นิเจอร์ หรือขายต้นแก่ต้นละเกือบหมื่นบาท ทุกอย่างได้เงินหมด" จำนงค์ กล่าวอย่างมั่นใจ 

 

  ครั่งเป็นแมลงชนิดหนึ่ง มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Laccifer lacca kerr จัดอยู่ในประเภทเป็นเพลี้ยชนิดหนึ่ง การเจริญเติบโตจากไข่เป็น ตัวอ่อน ดักแด้ และตัวเต็มวัย ลักษณะสีแดงตัวเล็กมาก โดยครั่งตัวเมียจะวางไข่ในช่องว่างภายในเซลล์ มีอายุในสภาพไข่ประมาณ 8-20 นาที ไข่นั้นจะถูกฟักเป็นตัวอ่อนหรือเป็นลูกครั่ง ลูกจะคลานออกมาทางช่องสืบพันธุ์ โดยตัวอ่อนหรือลูกครั่ง จะไม่สามารถแยกเพศผู้หรือเพศเมียได้ 

 

      ลูกครั่งจะหาที่ยึดเกาะบนกิ่งไม้ แล้วดูดกินน้ำเลี้ยงจากต้นไม้เป็นอาหาร โดยไม่เคลื่อนย้ายที่อยู่อีกต่อไป แต่จะเกาะเรียงตัวกันประมาณ 220 ตัวในพื้นที่ 1 ตร.ซม. จากนั้นจะขับสารเหนียวออกมาห่อหุ้มตัว และลอกคราบหลายครั้งเจริญเติบโตเปลี่ยนแปลงรูปร่างเป็นครั่งตัวผู้และครั่งตัวเมียเกาะจับกิ่งไม้ 

 

      ประโยชน์ที่ได้รับจากครั่ง คือ ครั่งจะขับสารชนิดหนึ่ง ซึ่งมีลักษณะเป็นเหมือนยางหรือชันออกมาไว้ป้องกันตัวเองจากศัตรู การที่ขับถ่ายออกมานี้เรียกว่า ครั่งดิบ สารเป็นสีแดงม่วง ลักษณะคล้ายขี้ผึ้งสีเหลืองแก่ หรือยางสีส้ม ที่มีคุณสมบัติเป็นสมุนไพร เป็นยารักษาโรคโลหิตจาง, โรคลมขัดข้อ นอกจากนี้ยังนำไปใช้ในอุตสาหกรรมการทำเชลแล็ก แลกเกอร์, เครื่องใช้ เครื่องประดับต่างๆ ย้อมสีผ้า สีโลหะ หรือผลิตภัณฑ์ต่างๆ เป็นต้น