องค์การอนามัยโลก (WHO) คืออะไร และทำไมทรัมป์ถึงต้องการถอนตัว?

   เมื่อวันจันทร์ที่ผ่านมา ประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ได้ลงนามในคำสั่งพิเศษเพื่อถอนสหรัฐอเมริกาออกจากองค์การอนามัยโลก (WHO) ซึ่งถือเป็นคำสั่งที่สร้างความสั่นสะเทือนที่สุดในบรรดาคำสั่งหลายฉบับที่เขาได้ลงนามในช่วงวันแรกของการดำรงตำแหน่ง

   WHO เป็นหน่วยงานด้านสุขภาพขององค์การสหประชาชาติที่มีหน้าที่ดูแลสุขภาพและความมั่นคงของประชากรทั่วโลก สหรัฐฯ เป็นผู้สนับสนุนงบประมาณรายใหญ่ที่สุดของ WHO โดยมีส่วนสนับสนุนประมาณ 20% ของงบประมาณทั้งหมด

   การตัดสินใจถอนตัวนี้เกิดขึ้นจากความไม่พอใจของทรัมป์ที่มองว่า WHO "ทุจริต" และกล่าวหาว่าองค์กรนี้ "เอาเปรียบสหรัฐฯ" แม้ว่าผู้เชี่ยวชาญจะเตือนว่าการถอนตัวของสหรัฐฯ ซึ่งเป็นสมาชิกที่ทรงอิทธิพลที่สุด อาจส่งผลกระทบร้ายแรงต่อสุขภาพทั่วโลก

   WHO แสดงความเสียใจต่อการตัดสินใจนี้ โดยระบุว่าในช่วง 7 ปีที่ผ่านมา องค์กรได้ดำเนินการปฏิรูปครั้งใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ ความโปร่งใส และผลกระทบในประเทศต่างๆ

WHO คืออะไร?

   องค์การอนามัยโลกก่อตั้งขึ้นในปี 1948 หลังจากสงครามโลกครั้งที่สอง โดยมีเป้าหมายเพื่อสร้างความร่วมมือระหว่างประเทศในการปกป้องสุขภาพของประชากรทั่วโลก

   WHO มีพันธกิจหลักคือ “การทำให้ทุกคนในโลกมีสุขภาพดีที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้” ตามที่ระบุไว้ในรัฐธรรมนูญขององค์กร ซึ่งเตือนว่า “ความไม่เท่าเทียมกันด้านการพัฒนาระบบสุขภาพในประเทศต่างๆ” เป็น “อันตรายร่วมกัน”

   Thomas Parran ศัลยแพทย์ทั่วไปของสหรัฐฯ ในยุคนั้น เคยกล่าวว่า WHO ไม่ได้เป็นเพียงหน่วยงานด้านสุขภาพ แต่ยังเป็น “เครื่องมือที่ทรงพลังสำหรับสันติภาพ” ที่จะช่วยสร้างความสามัคคีในความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์

ปัจจุบัน WHO ทำงานในกว่า 150 แห่งทั่วโลก โดยมีบทบาทในการส่งเสริมการเข้าถึงบริการสุขภาพสากลและการตอบสนองต่อภาวะฉุกเฉินด้านสุขภาพ เช่น ไข้เหลือง อหิวาตกโรค และอีโบลา

อย่างไรก็ตาม WHO ถูกวิพากษ์วิจารณ์เรื่องความไม่มีประสิทธิภาพ ความไม่โปร่งใส การพึ่งพาผู้บริจาคเอกชนมากเกินไป และการถูกขัดขวางโดยปัญหาทางการเมือง

ความสำเร็จของ WHO

   หนึ่งในความสำเร็จที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของ WHO คือการกำจัดโรคฝีดาษสำเร็จในปี 1980 ซึ่งเป็นโรคติดเชื้อเดียวที่ถูกกำจัดจากโลกได้อย่างสมบูรณ์ ความสำเร็จนี้เกิดขึ้นจากความร่วมมือระหว่างสหรัฐฯ และสหภาพโซเวียตในช่วงสงครามเย็น

   นอกจากนี้ WHO ยังมีบทบาทสำคัญในการตอบสนองต่อการระบาดของอีโบลาในแอฟริกาตะวันตกในปี 2014-2016 ซึ่งมีผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 11,000 คนจากผู้ติดเชื้อกว่า 28,000 คน โดย WHO ได้ร่วมมือกับหน่วยงานท้องถิ่นในการวิจัยวัคซีนใหม่ที่มีประสิทธิภาพสูงเกือบ 100% ซึ่งช่วยยับยั้งการแพร่ระบาด

ทำไมทรัมป์ถึงต้องการถอนตัว?

   ทรัมป์เริ่มพยายามถอนตัวจาก WHO ตั้งแต่ปี 2020 โดยกล่าวหาว่าองค์กรนี้ “จัดการผิดพลาดและปกปิดข้อมูล” เกี่ยวกับการแพร่ระบาดของโควิด-19

   ทรัมป์ยังยืนกรานว่าไวรัสโควิด-19 มีต้นกำเนิดจากห้องปฏิบัติการในอู่ฮั่น ประเทศจีน ซึ่ง WHO ไม่ได้วิจารณ์หรือสอบสวนอย่างเข้มงวด เขาเชื่อว่า WHO ช่วยปกปิดความรับผิดชอบของรัฐบาลจีน

   ในระหว่างการหาเสียงครั้งล่าสุด ทรัมป์เรียก WHO ว่าเป็น “การหลอกลวงระดับโลกที่เต็มไปด้วยการทุจริต” และกล่าวหาองค์กรนี้ว่า “ช่วยปิดบังความผิดของพรรคคอมมิวนิสต์จีน”

   ทรัมป์ยังมองว่าการสนับสนุนเงินของสหรัฐฯ ให้กับ WHO ไม่เป็นธรรม โดยเขาชี้ว่าสหรัฐฯ สนับสนุนงบประมาณให้ WHO ประมาณ 500 ล้านดอลลาร์ต่อปี ในขณะที่จีนสนับสนุนเพียง 40 ล้านดอลลาร์ ทั้งที่จีนมีประชากรมากกว่า

ผลกระทบจากการถอนตัว

   ผู้เชี่ยวชาญด้านสาธารณสุขเตือนว่าการถอนตัวของสหรัฐฯ อาจส่งผลกระทบร้ายแรงต่อความพยายามระดับโลกในการควบคุมโรค เช่น การกำจัดโปลิโอ และการจัดการวัณโรค เอชไอวี และโรคระบาดอื่นๆ

   นอกจากนี้ การถอนตัวอาจทำให้การตอบสนองต่อการระบาดครั้งใหม่ล่าช้าลง รวมถึงการระบาดของโรคที่ยังไม่เกิดขึ้น เช่น โรคระบาดที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต

บทบาทของ WHO ในการต่อสู้กับโควิด-19
   แม้ทรัมป์จะวิจารณ์ WHO ว่าจัดการโควิด-19 ผิดพลาด แต่ผู้เชี่ยวชาญยืนยันว่า WHO มีบทบาทสำคัญ เช่น การโน้มน้าวให้จีนเปิดเผยลำดับพันธุกรรมของไวรัสในปี 2020 ซึ่งเป็นพื้นฐานสำคัญสำหรับการพัฒนาวัคซีนในสหรัฐฯ

   Devi Sridhar ศาสตราจารย์ด้านสาธารณสุขจากมหาวิทยาลัยเอดินเบอระกล่าวว่า การถอนตัวจาก WHO จะทำให้สหรัฐฯ เสียเปรียบในด้านความมั่นคง เนื่องจากสูญเสียความร่วมมือกับประเทศอื่นๆ ในการติดตามและจัดการโรคระบาด