โหดไหมละ? หยุดปัญหา…ใช้ความรุนแรงในสถานศึกษา พ่อแม่-ครูช่วยได้จริงเหรอ?

"แม่หนูไม่อยากไปโรงเรียนเลยค่ะ เพราะเพื่อนที่ห้องชอบรังแกหนู" "แม่ครับเพื่อนผมชอบล้อชื่อพ่อกับแม่ทุกวันเลย" "หนูไม่อยากไปโรงเรียนแล้วค่ะ เพราะมีกลุ่มเพื่อนนักเลงคอยไถเงินหนูตลอด หนูกลัวค่ะ"

นี่อาจจะเป็นคำวิงวอนของลูก ที่เคยเกิดขึ้นมาแล้วในบางครอบครัว เพราะไม่อยากไปโรงเรียนเนื่องจากกลัวถูกรังแก หรือรู้สึกอับอาย เมื่อถูกเพื่อนล้อปมด้อยของตัวเอง ที่ซ้ำร้ายไปกว่านั้น ผู้ปกครองบางคนอาจไม่รู้ด้วยซ้ำว่า ลูกของตนกำลังตกอยู่ในอันตรายจากการคุกคามทางเพศโดยครูที่โรงเรียน

จากตัวอย่างความรุนแรงเหล่านี้ คงจะปฏิเสธไม่ได้ว่า ความรุนแรงในโรงเรียนยังคงมีอยู่ และมีรูปแบบที่แปลก และรุนแรงเพิ่มมากขึ้น ไม่ว่าจะทางร่างกาย และจิตใจก็ตาม เห็นได้จากผลสำรวจของ องค์การแพลน อินเตอร์เนชั่นแนล องค์การเพื่อสิทธิเด็กและเยาวชน พบว่า การลงโทษทั้งทางร่างกายและจิตใจ แก๊งอันธพาลในโรงเรียน และการล่วงละเมิดทางเพศ คือรูปแบบความรุนแรงที่ยังมีให้เห็นอยู่ในปัจจุบัน และที่มากไปกว่านั้นก็คือ การลวนลามทางเพศโดยครูมีอะไรกับเด็กในโรงเรียนของไทย เกิดขึ้นอย่างน้อยสัปดาห์ละหนึ่งครั้ง ซึ่งเป็นเรื่องที่น่าตกใจมาก

องค์การแพลน อินเตอร์เนชั่นแนล ในประเทศไทย ได้บอกถึงรูปแบบความรุนแรงในโรงเรียนของไทยว่า มีอยู่ 3 รูปแบบ คือ การลงโทษทั้งทางร่างกายและจิตใจ การถูกรังแกจากเพื่อน เช่น ล้อเลียน และการถูกลวนลามทางเพศ ซึ่งน่าเป็นห่วงสุด เพราะสถิติพบว่า ทุกๆ อาทิตย์ จะมีครูอย่างน้อย 1 คน กระทำการลวนลามเด็กในโรงเรียน

อย่างไรก็ดี การจะทำให้ลูกรู้สึกดี เวลาไปโรงเรียน ในฐานะพี่เอยเป็นคนทำงาน เพื่อสิทธิเด็กและเยาวชน จึงได้แนะนำวิธีการที่ดีว่า ครอบครัวเป็นจุดเริ่มต้นสำคัญที่จะช่วยปลด และปลอดจากความรุนแรงในโรงเรียนได้ โดยเริ่มจาก

- พ่อแม่จำเป็นต้องเรียนรู้ เข้าใจความต้องการของลูกในแต่ละช่วงวัย เพื่อรับรู้ถึงอารมณ์ และความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นกับลูก อย่าตามใจลูกมากเกินไป จะทำให้เด็กเอาแต่ใจ คิดแต่ว่า ฉันต้องเก่งกว่าคนอื่น เวลาถูกตีนิดเดียว ก็น้อยใจ กลายเป็นเรื่องใหญ่โตในที่สุด

- ให้กำลังใจกับลูกเมื่อลูกทำผิด เพราะเมื่อเกิดปัญหาอะไร เช่นที่โรงเรียน ลูกจะได้กล้าพูด บอกเล่า อันนำไปสู่ทางออกของปัญหา

- พยายามบอกลูกอยู่เสมอว่า ไม่ควรเอาปมด้อยของเพื่อนมาล้อเลียน เพราะจะทำให้เพื่อนเสียใจแต่ต้องสอนให้เข้าใจ และเป็นกำลังใจให้กับเพื่อน

- พ่อแม่ต้องกล้าที่จะแสดงออกถึงความรัก ความอบอุ่น และให้เวลาในการอบรมเลี้ยงดู เพื่อให้ลูกไม่รู้สึกต้องพึ่งพาสิ่งเร้าภายนอก เช่น เพื่อน หรือสื่ออื่นๆ อันจะซึมซับให้เกิดความรุนแรงตามมา

- ควรวางตัวเป็นแบบอย่างที่ดีให้กับลูก ไม่มั่วสุมสิ่งเสพติด หรือหมกมุ่กอบายมุข รวมทั้งไม่ทะเลาะ ด่าทอหรือตบตีกันให้ลูกๆ ต้องรับรู้เป็นประจำจนเห็นเป็นเรื่องธรรมดา ทำให้เด็กลอกเลียนแบบพฤติกรรมดังกล่าวได้

- ต้องเข้าใจวิธีอบรมเพื่อสร้างวินัยให้กับลูกอย่างเหมาะสม ไม่ลงโทษ หรือใช้วิธีที่รุนแรงแบบไร้เหตุผล ซึ่งอาจใช้วิธีการพูดคุย แลกเปลี่ยน ตั้งกติการ่วมกันกับลูก

- ครอบครัวต้องมีส่วนร่วมกับโรงเรียน ตรงนี้สำคัญมาก ไม่ใช่พอเด็กมีปัญหา หรือเรื่องไม่สบายใจจากโรงเรียน พ่อแม่กลับไม่ สนใจ ซ้ำร้ายยังพูดทับถมจนลูกต้องเป็นทุกข์มากกว่าเดิม

- ทำให้บ้านมีความสุข ด้วยการทำกิจกรรม และใช้เวลาว่างอยู่กับลูก เช่น ทำอาหารร่วมกัน หรือไปเล่นกีฬาด้วยกัน จะช่วยสร้างบรรยากาศของครอบครัวมีสุขได้เป็นอย่างดี

- ต้องเข้าใจ และฟังเสียงของลูกให้มากขึ้น เช่น การพูดคุย การให้คำปรึกษา หรือเปิดโอกาศให้ลูกได้ระบายความทุกข์ที่อยู่ในใจ

อย่างไรก็ตาม นอกจากครอบครัวแล้ว โรงเรียนก็มีบทบาทสำคัญ โดยเฉพาะครูผู้เป็นพ่อแม่คนที่สองของเด็กจะ ต้องมีความรักความเมตตาต่อเด็กๆ ทุกคน รู้จักที่จะพัฒนาความรู้ความเข้าใจต่อเด็กในแต่ละช่วงวัยที่แตกต่างกัน รู้จักสร้างวินัยทางบวกว่าแบบไหนจึงเหมาะสมกับวัยของเด็ก

ขณะเดียวกันครูควรเปิดใจกว้าง ยอมรับฟังความคิดของเด็ก ไม่เลือกปฏิบัติ ลดความรุนแรงต่อเด็กทั้งในประเด็นของวิธีการและสาเหตุของการลงโทษ, การละเลยไม่สนใจเด็ก, หรือบกพร่องในวิชาการความรู้

ที่สำคัญ ครูต้องรู้จักเชื่อมประสานระหว่างครูกับเด็ก ระหว่างครูด้วยกันเองระหว่างครูกับผู้บริหาร ระหว่างครูกับชุมชนรวมไปถึงหน่วยงานอื่นๆ ที่มีส่วนเกี่ยวข้องต่อพัฒนาการของเด็กนักเรียน เช่น โครงการเยี่ยมบ้าน เป็นต้น

"โรงเรียนต้องมีครูต่อเด็กอย่างพอเหมาะ เพราะจะได้ดูแลอย่างทั่วถึง รวมทั้งออกแบบกิจกรรมการสอนให้สนุก เพื่อดึงเด็กเข้าสู่ระบบการเรียน ทำให้เด็กไม่เบื่อ ลดการอันธพาลไปแกล้งเพื่อน เพียงเหตุผลแค่ว่าไม่มีอะไรทำ" พี่เอยสรุปทิ้งท้าย

เมื่อทุกฝ่ายปรบมือพร้อมกัน สร้างตาข่ายแห่งรัก และความเข้าใจแล้ว ความรุนแรงที่เกิดขึ้น จะค่อยๆ ดับ และหายไป เพราะนิสัยความรุนแรงจะแพ้ความรักแท้ และความจริงใจที่ผู้ใหญ่มีให้เด็กอย่างแน่นอน...