การสวดพระอภิธรรมในพระราชวังกับการสวดพระอภิธรรมของประชาชนทั่วไป "ทำนองแตกต่างกัน"

(26 ต.ค. 59) "ดร.ศิลป์ชัย เชาว์เจริญรัตน์" ได้โพสต์ข้อความให้ความรู้ ผ่านเฟสบุ๊กส่วนตัว "ศาสนวิทยา dr.Sinchai Chaojaroenrat" เกี่ยวกับพิธีธรรมสวดพระอภิธรรมพระบรมศพ ข้อความระบุว่า

ใครที่ดูพระพิธีธรรมสวดพระอภิธรรมพระบรมศพ คงจะสังเกตได้ว่า เสียงของการสวดนั้นแปลกหูกว่าการสวดตามงานศพทั่วไปอยู่มากทีเดียวที่เป็นเช่นนั้นก็เพราะ การสวดพระอภิธรรมในพระราชวังนั้น จะสวดคนละทำนองกับของประชาชนทั่วไป เรียกว่า "ทำนองหลวง"

ซึ่งพระสงฆ์ที่จะมาสวดทำนองนี้ได้ต้องอยู่ในวัดหลวง หรือพระอารามหลวงที่กษัตริย์ได้ทรงแต่งตั้งไว้เท่านั้น ปัจจุบันก็มีอยู่ 10 วัดหลวงใหญ่ๆ ซึ่งทางวัดเหล่านี้ก็จะแต่งตั้งพระไว้สำหรับการนี้โดยเฉพาะ แล้วหมุนเวียนกันมาสวดในพระราชวังตามโอกาสต่างๆ

ยิ่งกว่านั้นการสวด "ทำนองหลวง" ที่ว่านี้ ก็ยังมีแตกต่างกันไปอีก ถึง 4 ทำนอง คือ ทำนองกะ ทำนองเลื่อน ทำนองลากซุง และทำนองสรภัญญะ ซึ่งแต่ละวัดข้างต้นก็จะยึดแนวทำนองของวัดใครวัดท่านไม่เหมือนกัน

อย่างไรก็ตาม พอพระบรมวงศานุวงศ์ได้ถวายปัจจัยแล้ว พระสงฆ์ก็จะสวดบท ยถา สัพพี แต่อันนี้จะเป็นทำนองเหมือนปกติทั่วไป ไม่มีทำนองหลวงแล้ว

งานพิธีพระบรมศพนี้มีอีกหลายจุดที่น่าสนใจ (นอกเหนือจากเรื่องดราม่าต่างๆ) เรื่องหนึ่งก็คือดนตรีในพิธี อยากเขียนเรื่อง "ดนตรีศาสนาของไทย" ด้วย

สวดทำนองหลวงในพิธีธรรมสวดพระอภิธรรมพระบรมศพ

สวดพระอภิธรรมทำนองหลวง(บทนะโม) พระพิธีธรรมวัดระฆังโฆสิตาราม

สวดพระอภิธรรมทำนองหลวง (บทโยคา) พระพิธีธรรมวัดระฆังโฆสิตาราม

หลายคนอาจจะสงสัยว่าบทสวดที่เราได้ยินในงานพิธีธรรมสวดพระอภิธรรมพระบรมศพ นั้นเรียกว่าอะไรเพราะเป็นทำนองการสวดที่เราไม่คุ้นเคยกันวันนี้มาหาคำตอบกันซึ่งการสดแบบนี้เรียกว่าสวดทำนองหลวง โดยพระพิธีธรรมจากวัดต่างๆ ตามรายละเอียดด้านล่าง

พระพิธีธรรมคือสมณศักดิ์ประเภทหนึ่ง (ไม่พระราชทานแก่พระสงฆ์ แต่พระราชทานแก่วัด) พระมหากษัตริย์ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้ตั้งจากวัดที่เป็น พระอารามหลวงเป็นส่วนมาก (ไม่ระบุพระสงฆ์วัดใดที่ไม่มีการโปรดเกล้าฯจะไม่สามารถตั้งพระพิธีธรรมได้ แม้แต่ในวัดนั้นจะมีพระสงฆ์ซึ่งเคยเป็นพระพิธีธรรมมาแล้วก็ตาม) ทางวัดจะแต่งตั้งวัดละ 1 สำรับ สำรับละ 4 รูป เป็นพระพิธีธรรม

เพื่อสวดในการบำเพ็ญพระราชกุศลต่างๆ เช่น สวดพระอภิธรรมในงานพระบรมศพ พระศพ หรือศพในพระบรมราชานุเคราะห์ สวดอาฎานาฏิยสูตรในพระราชพิธีสงกรานต์ เป็นต้น นอกจากนี้พระพิธีธรรมต้องไปสวดจตุรเวทที่หอศาสตราคมในพระบรมมหาราชวังทุกวันพระ เวียนกันไปวัดละ 1 เดือน
ในปัจจุบัน วัดที่มีการพระราชทานแต่งตั้งพระพิธีธรรม ปัจจุบันมีอยู่ 10 วัด ได้แก่

 วัดราชสิทธาราม
 วัดอนงคาราม
 วัดประยุรวงศาวาส
 วัดจักรวรรดิราชาวาส
 วัดระฆังโฆสิตาราม
 วัดมหาธาตุ
 วัดสระเกศ
 วัดบวรนิเวศวิหาร
 วัดอรุณราชวราราม
 วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม
 วัดสุทัศน์เทพวราราม