รอดตายมาได้ 400 ล้านปี แต่ตอนนี้ Coelacanth กำลังเสี่ยงที่จะสูญพันธุ์

สร้างความฮือฮาให้กับวงการบรรพชีวินวิทยาเมื่อปี 1938 ในฐานะซากโบราณที่ยังมีชีวิต และยังเป็นสิ่งมีชีวิตลึกลับที่แม้จะมีการพบเห็น แต่คนส่วนใหญ่ก็ยังรู้จักเจ้า Latimeria chalumnae หรือ ปลาซีลาแคนซ์ น้อยมาก แถมส่วนใหญ่ยังไม่รู้ด้วยซ้ำ ว่าเจ้าปลาโบราณตัวนี้คือรอยต่อแห่งวิวัฒนาการของปลาที่กำลังจะย้ายขึ้นมาเป็นสัตว์บก แต่เอาเป็นว่าเรื่องราวในอดีตทั้งหลายเหล่านั้น เราพักเอาไว้ก่อน เพราะสิ่งที่น่าสนยิ่งกว่าการมีตัวตนของปลาโบราณที่รอดพ้นการสูญพันธุ์มาได้กว่า 400 ล้านปี นั่นคือการที่พวกมันถูกขึ้นบัญชีว่าเป็นสัตว์ที่กำลังเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์

ด้วยพื้นที่อยู่อาศัยแคบๆ บริเวณร่องน้ำลึกของ และบริเวณภูเขาไฟใต้ทะเลของอินโดนีเซีย ซีลาแคนซ์จัดเป็นปลาลึกลับที่นักวิทยาศาสตร์อยากทำความรู้จักกับพวกมันให้มากที่สุด แต่หลังจากการสำรวจประชากรเมื่อไม่นานมานี้ ทำให้ The National Marine Fisheries Service (NMFS) ต้องออกประกาศให้ปลาโบราณตัวนี้อยู่ในภาวะ “ถูกคุกคาม” ตาม บัญชีสัตว์ใกล้สูญพันธุ์ (ESA)

สาเหตุที่ทำให้องค์กรที่เกี่ยวกับการประมงอย่าง NMFS เข้ามามีส่วนเกี่ยวข้อง จากที่มีการตรวจสอบพบว่าในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา ปลาขนาดใหญ่กว่า 2 เมตรกว่า 19 ตัวถูกดักจับได้จากอวนผิดกฎหมายที่ใช้ดักฉลามในแถบแอฟริกาและตามพื้นที่นอกชายฝั่งของประเทศแทนซาเนีย ที่แม้จะเป็นพื้นที่ในเขตคุ้มครองก็ตามซึ่งเป็นแนวคิดและถ้ำใต้นำที่เป็นแห่งที่อยู่อาศัยตามธรรมชาติ และนอกจากนี้ยังพบว่าการเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศยังทำให้อัตราการพบเห็นปลาซีลาแคนซ์ขนาดเล็กลดลงอีกด้วย ซึ่งจากเดิมก็เป็นเรื่องยากอยู่แล้วที่จะมีการพบลูกของปลาชนิดนี้

แม้จะยังไม่เคยมีการนับจำนวนประชากรซีลาแคนซ์อย่างจริงจัง แต่จากสำรวจพื้นที่แถบอินโดนีเซีย เรื่อยไปจนถึงมหาสมุทรอินเดียในปี 1994 ได้มีการประมาณการว่ามีประชากรซีลาแคนซ์อยู่ราวๆ 230-650 ตัว แต่เนื่องอุณหภูมิน้ำในทะเลแถบนี้มีความเปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่องในช่วงหลายปีที่ผ่านมา บวกกับการทำประมงทั้งในแบบพื้นบ้านและแบบเศรษฐกิจที่มีการจับปลาชนิดนี้ได้ในบางครั้ง ทำให้มีการคาดการณ์ประชากรของพวกมันอาจลดลงไปอีกและแนวโน้มที่จะมีประชากรเกิดใหม่ก็เป็นไปได้ยากอีกด้วย

ถึงจะมีการเรียกร้องจากองค์กรด้านสิ่งแวดล้อมในหลายประเทศที่เกี่ยวข้อง ให้มีการออกมาตรการต่างๆ เพื่อคุ้มครองประชากรของปลาโบราณชนิดนี้ แต่ดูเหมือนจะไม่ได้รับผลตอบรับสักเท่าไหร่ และเมื่อรวมกับสถานการณ์ปัจจุบันที่พวกมันกำลังเจออยู่ จึงมีความเป็นได้ว่าปลาที่มีชีวิตมากกว่า 400 ล้านปีตัวนี้ อาจจะถึงคราวสูญพันธุ์แล้วจริงๆ หลังจากที่มันเคยถูกถอดชื่อจากบัญชีนั้นมาแล้ว