ไดโนเสาร์มี "กีบ"? มัมมี่ $66$ ล้านปี เผย $Edmontosaurus$ หางเป็ด มีโครงสร้างคล้ายกีบม้า

การค้นพบทางบรรพชีวินวิทยาครั้งสำคัญได้สั่นคลอนภาพลักษณ์ของไดโนเสาร์ที่เราคุ้นเคย เมื่อ "มัมมี่ไดโนเสาร์" สองตัวที่ถูกอนุรักษ์ไว้อย่างดีได้เผยความลับที่น่าตกตะลึง: ไดโนเสาร์หางเป็ด (Hadrosaur) ชนิด เอ็ดมอนโตซอรัส (Edmontosaurus annectens) ไม่ได้มีเพียงแค่เท้าขนาดใหญ่ แต่ยังมีโครงสร้างคล้าย "กีบ" อยู่ที่ปลายเท้าด้วย

การค้นพบที่น่าทึ่งนี้ ตีพิมพ์ในวารสารวิชาการอันทรงเกียรติอย่าง Science โดยมาจากการศึกษาซากมัมมี่ไดโนเสาร์ที่ขุดพบในรัฐไวโอมิง สหรัฐอเมริกา มัมมี่เหล่านี้มีสภาพสมบูรณ์จนทำให้บรรพชีวินวิทยา สามารถสร้างภาพจำลองของไดโนเสาร์เมื่อ 66 ล้านปีก่อนได้อย่างละเอียด

สิ่งที่สร้างความตกตะลึงที่สุดคือการค้นพบบนเท้าหลังของมัมมี่ตัวที่ใหญ่กว่า ปลายของนิ้วเท้าทั้งสามถูกหุ้มด้วยโครงสร้างที่เป็นเคราตินคล้าย "กีบม้า" ศาสตราจารย์ พอล เซเรโน ผู้เชี่ยวชาญด้านบรรพชีวินวิทยาจากมหาวิทยาลัยชิคาโกและเป็นผู้นำการศึกษาวิจัยนี้ กล่าวว่า "มัมมี่ไดโนเสาร์เหล่านี้เก็บรักษา 'ครั้งแรกในประวัติศาสตร์' ที่น่าเหลือเชื่อไว้มากมาย"

ศาสตราจารย์เซเรโนชี้ว่า นี่คือการค้นพบ "กีบ" ที่เก่าแก่ที่สุดในบรรดาสัตว์มีกระดูกสันหลังที่อาศัยอยู่บนบก และเป็นครั้งแรกที่มีการยืนยันโครงสร้างกีบในสัตว์เลื้อยคลาน รวมถึงเป็นครั้งแรกของสัตว์สี่ขาที่มีกีบแต่มีท่าทางการเคลื่อนไหวของขาหน้าและขาหลังแตกต่างกัน (มีกีบเฉพาะที่ขาหลัง)

ความสมบูรณ์ของซากไดโนเสาร์ทั้งสองนี้เป็นผลมาจากสภาพทางธรณีวิทยาที่หายากยิ่ง นักวิทยาศาสตร์ได้ใช้เทคนิคการสแกนด้วยเครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT scan), สเปกโทรสโกปีด้วยรังสีเอ็กซ์ และการวิเคราะห์ดินเหนียว เพื่อคลี่คลายกระบวนการเกิดมัมมี่

สันนิษฐานว่า หลังจากไดโนเสาร์ตายลงและตากแดดอยู่ชั่วครู่ ร่างของมันถูกน้ำท่วมซัดและจมลงในตะกอน จากนั้น มีการก่อตัวของ "ชีวฟิล์ม" (Biofilm) บางๆ คลุมผิวหนัง และด้วยปฏิกิริยาทางไฟฟ้าสถิต ชีวฟิล์มนี้ได้ดูดซับอนุภาคดินเหนียวจากตะกอนเปียก ก่อตัวเป็น "แม่พิมพ์ดินเหนียว" (clay templating) ที่มีความหนาน้อยกว่า 0.3 มิลลิเมตร

ศาสตราจารย์เซเรโนเปรียบเทียบว่าชั้นดินเหนียวนี้ "บางจนคุณเป่าให้ปลิวได้ด้วยลมหายใจเดียว" แต่ก็เป็น "หน้ากาก" บางๆ นี้เองที่ทำหน้าที่รักษาโครงสร้างสามมิติของผิวหนังและเนื้อเยื่ออ่อนของไดโนเสาร์เอาไว้ได้อย่างปาฏิหาริย์

นอกจากกีบแล้ว มัมมี่ยังช่วยให้นักวิทยาศาสตร์สามารถสร้างภาพลักษณ์ภายนอกของ เอ็ดมอนโตซอรัส ได้อย่างมั่นใจ มันมีผิวหนังที่เป็นเกล็ด มีสันเนื้อ (crestal ridge) ทอดตัวตั้งแต่คอไปจนถึงลำตัว และมีหนามเนื้อ (fleshy spines) เรียงเป็นแถวบนสะโพกและหาง

ศาสตราจารย์เซเรโนกล่าวทิ้งท้ายว่า "เราไม่เคยสามารถมองเห็นรูปลักษณ์ที่แท้จริงของสัตว์เลื้อยคลานขนาดใหญ่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ได้เหมือนเช่นครั้งนี้" การค้นพบนี้ไม่เพียงแต่เปลี่ยนความเข้าใจเรื่องรูปร่างภายนอกของไดโนเสาร์ แต่ยังเปิดประตูบานใหม่ในการทำความเข้าใจวิวัฒนาการของผิวหนังและโครงสร้างรยางค์ของพวกมันอีกด้วย