ชุดตรวจโควิด-19ที่หมดอายุยังใช้ได้อยู่ไหม?

ขอออกตัวว่าบทความนี้เป็นแค่ความเห็นส่วนตัว หากมีผู้เชี่ยวชาญชี้แนะก็ขอขอบคุณในความกรุณาด้วยนะครับ...

ในการระบาดของ COVID-19 ที่ยังไม่สิ้นสุด ล่าสุดเมื่อ4วันที่ผ่านมาผมมีอาการเจ็บคอ ต่อมาจึงรื้อ Strip COVID-19 ที่บ้านเพื่อตรวจดู พบน้ำยาตรวจคัดกรองอย่างรวดเร็ว(แบบ ATK) 3 ชนิด(ยี่ห้อ)ที่หมดอายุไปแล้วมากกว่า 1 ปี นำมาทำการทดสอบ เส้นควบคุม C ยังปรากฏขึ้น และเส้นทดสอบ T ไม่ปรากฏเส้นใดๆ จนแล้วจนรอด น้ำยาตรวจคัดกรองอย่างรวดเร็ว(ที่หมดอายุ)ทั้ง 3 ชนิด ไม่มีชนิดใดแสดงปฏิกิริยาว่าเป็นบวก

แต่ใช่ว่าจะรอดนะครับ อย่างไรก็ตาม อย. ก็เตือนว่า อย่าใช้ชุดตรวจโควิด-19 แบบ ATK ที่หมดอายุหรือเสื่อมสภาพแล้ว เพื่อป้องกันการเกิดผลตรวจปลอมหรือผลคลาดเคลื่อน และเหตุผลที่ไม่ควรใช้ชุดตรวจที่หมดอายุก็คือ....

• ผลตรวจที่ไม่ถูกต้อง ชุดตรวจที่หมดอายุอาจให้ผลลัพธ์ที่ไม่แม่นยำ เช่น ผลบวกปลอม หรือผลลบที่ไม่ถูกต้อง.

• เสี่ยงต่อการติดเชื้อ หากผลตรวจไม่ถูกต้อง อาจทำให้ไม่สามารถป้องกันหรือรักษาการติดเชื้อได้ทันเวลา. 

• ไม่สามารถตรวจสอบได้ ชุดตรวจที่หมดอายุอาจทำให้ไม่สามารถตรวจจับไวรัสได้อย่างถูกต้อง แม่นยำ

แต่ผมถือว่ามีอาการของ COVID-19 จึงแยกตัวเองออกจากสมาชิกในครอบครัว ด้วยเหตุผลด้านความปลอดภัย

แม้ว่าผลการทดสอบอย่างรวดเร็วที่หมดอายุจะเป็นลบ (จากชุดตรวจที่เป็นลบ) เราก็ไม่สามารถมั่นใจได้

หากผลการทดสอบเป็นบวก อย่างน้อยก็ยังมีคุณค่าในการอ้างอิงและควรตัดสินโดยพิจารณาจากอาการของตัวเราเองด้วยเป็นหลัก

เนื่องจากการระบาดระลอกนี้มาอย่างรวดเร็วและเร่งด่วน ผู้คนจำนวนมากบ่นว่าพวกเขาไม่สามารถซื้อชุดทดสอบอย่างรวดเร็วได้หลังจากไปที่ร้านขายยาหลายแห่ง

ในเรื่องนี้ ผมจึงแค่สงสัยว่าหากมีชุดทดสอบอย่างรวดเร็วที่หมดอายุอยู่ที่บ้าน ก็ยังสามารถใช้งานได้หรือไม่?  หากในอนาคต การซื้อชุดทดสอบอย่างรวดเร็วสำหรับ COVID-19 นั้นทำได้ยากขึ้น และหลายคนก็สงสัยว่าชุดทดสอบอย่างรวดเร็วที่หมดอายุแล้วที่บ้านยังสามารถใช้งานได้หรือไม่

จากมุมมองอย่างเป็นทางการ แน่นอนว่าไม่แนะนำให้ประชาชนใช้ชุดทดสอบเหล่านี้ เพราะการหมดอายุของผลิตภัณฑ์จะยังส่งผลต่อความแม่นยำในระดับหนึ่ง

อย่างไรก็ตาม ตราบใดที่มีการให้ความสนใจเป็นพิเศษกับการใช้ชุดทดสอบอย่างรวดเร็วที่หมดอายุ ชุดทดสอบเหล่านี้ก็ยังสามารถใช้งานได้

แต่ก่อนอื่น คุณต้องใส่ใจว่าเส้นควบคุม C แสดงผลออกมาอย่างปกติหรือไม่ หากเส้น C ไม่ปรากฏขึ้น แสดงว่าชุดทดสอบอย่างรวดเร็วชุดนี้สูญเสียประสิทธิภาพ

ผู้เชี่ยวชาญหลายคนย้ำว่า "เส้น C" บนน้ำยาตรวจคัดกรองอย่างรวดเร็วเป็นกุญแจสำคัญในการตีความ หากไม่แสดงเส้นดังกล่าว อาจหมายความว่าน้ำยาหมดอายุหรือมีคุณภาพต่ำ

โดยส่วนตัว เมื่อถามว่าชุดตรวจแบบรวดเร็วที่หมดอายุแล้วยังใช้ได้หรือไม่?

จากหลักฐานดังกล่าวชี้ให้เห็นว่าไม่จำเป็นต้องรีบทิ้งชุดตรวจเหล่านี้ “ถ้าผลการตรวจเป็นบวก ก็ยังใช้เป็นข้อมูลอ้างอิงได้ แต่ถ้าผลเป็นลบ ก็เชื่อถือไม่ได้ก็แค่นั้น”

เว้นแต่ว่าสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (FDA) จะขยายอายุการเก็บรักษาของกล่องชุดทดสอบ COVID-19 ของคุณ ปกติผมจะไม่แนะนำให้ใช้ชุดทดสอบ หลังจากที่หมดอายุแล้ว

แม้ว่า รองผู้อำนวยการ CDC เคยกล่าวไว้ว่าไม่สนับสนุนการใช้ชุดตรวจแบบรวดเร็วที่หมดอายุ แต่บางประเทศมีกฎระเบียบที่เข้มงวดเกี่ยวกับระยะเวลาที่ชุดตรวจแบบรวดเร็วจะหมดอายุหลังจากผลิตไปแล้ว 1.5 ถึง 2 ปี เช่น มาเลเซีย ไต้หวัน แต่ในบางประเทศ เช่น สหรัฐอเมริกา ได้ขยายระยะเวลาที่ชุดตรวจจะหมดอายุเป็น 2 ถึง 3 ปี

นั่นคือ หากผู้ผลิตพบว่าอายุการเก็บรักษา(สามารถ)เกิน 4-6 เดือนตามที่คาดไว้ ผู้ผลิตสามารถร้องขอให้ FDA อนุมัติขยายวันหมดอายุได้ เมื่อเป็นเช่นนั้น ผู้ผลิตอาจแจ้งให้ลูกค้าทราบถึงวัน(ขยายเวลา)หมดอายุใหม่

อย่างไรก็ตาม หากคุณไม่ได้ซื้อชุดทดสอบผ่านผู้ผลิตโดยตรง คุณอาจไม่ได้รับการแจ้งเตือนใดๆ (แต่ผมดันไม่ได้อยู่ในสายการผลิตนี่สิ)หากต้องการข้อมูลล่าสุดเกี่ยวกับวันหมดอายุของชุดทดสอบ COVID-19 โปรดตรวจสอบ เว็บเพจการทดสอบวินิจฉัย COVID-19 ที่บ้านแบบ OTC ของ FDA แทนได้นะครับ

ในหน้านี้ หน้า FDA จะแสดงรายการการทดสอบ COVID-19 ตามลำดับตัวอักษร หรือคุณสามารถใช้ช่องค้นหาเพื่อค้นหาการทดสอบของคุณโดยตรง ( https://www.fda.gov/medical-devices/coronavirus-covid-19-and-medical-devices/home-otc-covid-19-diagnostic-tests#list ) ในคอลัมน์ด้านขวาสุดของตาราง FDA จะแสดงรายการอายุการเก็บรักษาของการทดสอบแต่ละรายการและว่าการทดสอบนั้นได้รับการขยายเวลาหรือไม่?

หากวันหมดอายุได้รับการขยายเวลา บางครั้งจะมีลิงก์เพิ่มเติมที่ให้ข้อมูลเกี่ยวกับวันหมดอายุที่แน่นอนสำหรับชุดทดสอบโดยเฉพาะ โดยด้านล่างประกอบด้วยหมายเลขล็อตและวันหมดอายุของชุดทดสอบ COVID-19(ที่หลงเหลือในบ้าน)ยี่ห้อต่างๆ ที่ได้รับการขยายวันหมดอายุโดย FDA คุณสามารถดูหมายเลขล็อตของชุดทดสอบ COVID ที่บ้านได้ที่กล่อง โดยปกติจะอยู่บนสติกเกอร์ที่มีวันหมดอายุ

นี่เป็นประเด็นที่ชี้ให้เห็นว่ามีหลายประเด็นที่ควรทราบเมื่อใช้ผลิตภัณฑ์ทดสอบอย่างรวดเร็วที่หมดอายุ อย่างแรก คือ ตรวจสอบว่าเส้นควบคุม C แสดงผลได้ปกติหรือไม่?

• หากไม่สามารถมองเห็นเส้น C ได้ แสดงว่าผลลัพธ์ของชุดทดสอบอย่างรวดเร็วนี้ไม่น่าเชื่อถือ แม้ว่าจะแสดงให้เห็นเส้น T ก็ไม่ได้หมายความว่ามีการวินิจฉัยที่ได้รับการยืนยัน

• ข้อต่อมา คือ ผลิตภัณฑ์ที่หมดอายุจะเพิ่มโอกาสในการให้ผลลบเท็จ ดังนั้น ถึงแม้ว่าเส้น C แสดงปกติและผลเป็นลบ ก็ไม่สามารถเชื่อได้อย่างสมบูรณ์ หากคุณไม่สบายจริง ๆ ขอแนะนำให้ไปพบแพทย์โดยเร็วที่สุด 

• หากเส้น C แสดงปกติและผลเป็น 2 เส้น แสดงว่ามีโอกาสสูงที่จะได้รับการยืนยันการวินิจฉัย(ว่าเป็นโควิด-19) แต่หากพบชุดทดสอบทดสอบอย่างรวดเร็วที่ยังไม่หมดอายุ คุณสามารถ(แยง)ทดสอบซ้ำได้.

โดยรวมเส้น “C-line” บนชุดตรวจแบบรวดเร็วเป็นตัวบ่งชี้ที่สำคัญสำหรับการตีความ และต้องแสดง(ให้เห็น)ชัดเจนเพื่อให้มั่นใจถึงความน่าเชื่อถือของผลการตรวจ หากไม่พบ C-line แสดงว่าชุดตรวจอาจไม่มีประสิทธิภาพหรือมีคุณภาพต่ำ และผลการตรวจก็ไม่น่าเชื่อถือ

และขอแนะนำว่ากลุ่มเสี่ยงสูง เช่น ผู้สูงอายุที่มีอายุมากกว่า 65 ปี ผู้ป่วยโรคอ้วน ผู้ป่วยโรคเรื้อรัง และผู้ที่มีภูมิคุ้มกันอ่อนแอ (กลุ่ม 608) ควรเข้ารับการตรวจคัดกรองอย่างรวดเร็วโดยเร็วที่สุดภายใน 48 ชั่วโมงหลังจากมีอาการ  หากผลการตรวจเป็นบวก ควรรีบไปพบแพทย์โดยเร็วที่สุดและรับยาต้านไวรัสจากรัฐเพื่อลดความเสี่ยงของการเจ็บป่วยรุนแรง

การที่คนเราจะได้รับการยืนยันว่าติดเชื้อไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ได้เร็วหรือไม่นั้น ณ ตอนนี้ไม่สำคัญสำหรับคนส่วนใหญ่ (เพราะเบิกไม่ได้)

แต่สำหรับผู้สูงอายุที่มีอายุมากกว่า 65 ปี ผู้ป่วยโรคอ้วน ผู้ป่วยโรคเรื้อรัง และผู้ที่มีภูมิคุ้มกันอ่อนแอแล้ว การได้รับยาทามิฟลูยิ่งเร็วเท่าไหร่ ก็ยิ่งช่วยลดโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อนและอาการป่วยรุนแรงได้มากขึ้นเท่านั้น

นอกจากนี้ การระบาดของโควิด-19 ยังไม่สิ้นสุด และไข้หวัดใหญ่ก็ยังคงระบาดอยู่ และทั้งสองโรคจำเป็นต้องได้รับการรักษาด้วยยาต้านไวรัสภายใน 48 ชั่วโมงเพื่อให้ได้ผลการรักษาที่ดียิ่งขึ้น