ประเทศคืออะไร แล้วโลกที่ไม่มีประเทศจะเป็นแบบไหน?

ประเทศ ฟังดูเหมือนเป็นเรื่องธรรมดาที่อยู่คู่โลกใบนี้มาเนิ่นนาน แต่ถ้าลองถามให้ลึกลงไป — จริง ๆ แล้ว "ประเทศ" คืออะไรกันแน่? และหากไม่มีประเทศ โลกจะเป็นอย่างไร?

ประเทศ: ข้อตกลงของมนุษย์

ประเทศไม่ใช่สิ่งที่ธรรมชาติมอบให้เรา มันคือแนวคิดที่มนุษย์สร้างขึ้น เพื่อกำหนดขอบเขตดินแดน อำนาจการปกครอง และกฎเกณฑ์การอยู่ร่วมกัน องค์ประกอบของประเทศโดยทั่วไป ได้แก่

ดินแดนที่มีขอบเขตแน่นอน

ประชากรที่อาศัยอยู่ภายใน

รัฐบาลหรืออำนาจกลางที่ควบคุม

การติดต่อสื่อสารกับประเทศอื่น ๆ บนโลก

ประเทศช่วยให้เราจัดการทรัพยากร สร้างระบบกฎหมาย และปกป้องประชาชนจากภัยภายนอก แต่ทั้งหมดนี้ก็เป็นเพียง "ข้อตกลง" ชุดหนึ่งเท่านั้น ไม่ได้มีอยู่ด้วยตัวมันเองในธรรมชาติ

โลกที่ไม่มีประเทศ: เสรีแต่ไร้ระเบียบ

หากสมมติว่าพรุ่งนี้ไม่มีประเทศอีกต่อไป โลกจะกลายเป็นพื้นที่กว้างใหญ่ที่ไม่มีขอบเขต ไม่มีหนังสือเดินทาง ไม่มีวีซ่า และไม่มีรัฐบาลมาควบคุมชีวิตเรา ฟังดูน่าสนุกใช่ไหม?

แต่ในความจริง โลกที่ไร้ประเทศอาจเต็มไปด้วยความท้าทาย:

ใครจะดูแลถนน สะพาน หรือโรงพยาบาล?

ใครจะปกป้องคนอ่อนแอจากคนที่มีอาวุธ?

ใครจะตัดสินข้อขัดแย้งเวลาเกิดปัญหา?

มนุษย์มักรวมตัวกันเป็นกลุ่ม เพื่อความปลอดภัยและการอยู่รอด นั่นหมายความว่า ถึงแม้ไม่มีประเทศแบบที่เรารู้จัก เราก็จะสร้าง "กลุ่ม" หรือ "ชุมชน" ใหม่ขึ้นมาอยู่ดี บางทีอาจเป็นการรวมตัวตามภาษา ศาสนา หรือวัฒนธรรม

โลกไร้พรมแดน: ความฝันที่ยังไกล?

แนวคิดเรื่อง "โลกไร้พรมแดน" (borderless world) เคยถูกพูดถึงหลายครั้งในประวัติศาสตร์ ทั้งในอุดมคติแบบสังคมนิยม หรือในยุคโลกาภิวัตน์ที่ผู้คนเชื่อมโยงกันมากขึ้นผ่านเทคโนโลยี

แต่จนถึงตอนนี้ พรมแดนก็ยังคงอยู่ และประเทศต่าง ๆ ก็ยังถือครองอำนาจอย่างเหนียวแน่น เพราะในโลกจริง ความแตกต่างระหว่างผู้คน — ไม่ว่าจะเป็นภาษา ความเชื่อ หรือผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจ — ยังมีอยู่มากเกินกว่าจะละทิ้งเส้นแบ่งเหล่านี้ได้ง่าย ๆ

สรุป

ประเทศ คือข้อตกลงที่มนุษย์สร้างขึ้นเพื่ออยู่ร่วมกันอย่างมีระเบียบ และแม้ว่าแนวคิดโลกไร้ประเทศจะดูน่าตื่นเต้น แต่ความเป็นจริงคือ มนุษย์มักต้องการขอบเขต เพื่อจัดระเบียบชีวิตตัวเองเสมอ

บางทีคำถามที่สำคัญกว่าก็คือ —
เราจะทำอย่างไรให้ประเทศที่เรามีอยู่ น่าอยู่ และเป็นธรรมสำหรับทุกคนมากขึ้น?