"อุยกูร์" คือใคร? มาจากไหน? และทำไมในประเทศไทยถึงมีประเด็นเกี่ยวกับ "อุยกูร์" บ่อยครั้ง?

อุยกูร์คือใคร และมาจากไหน?

ชาวอุยกูร์ (Uyghur) เป็นชนกลุ่มน้อยเชื้อสายเตอร์กิกที่ส่วนใหญ่นับถือศาสนาอิสลาม พวกเขามีวัฒนธรรม ภาษา และเอกลักษณ์เฉพาะตัวที่แตกต่างจากประชากรส่วนใหญ่ของจีน ปัจจุบัน ชาวอุยกูร์อาศัยอยู่ในเขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์ (Xinjiang Uygur Autonomous Region) ทางตะวันตกเฉียงเหนือของจีน ซึ่งมีพรมแดนติดกับหลายประเทศในเอเชียกลาง

ตลอดหลายปีที่ผ่านมา มีรายงานเกี่ยวกับความขัดแย้งระหว่างรัฐบาลจีนกับชาวอุยกูร์ โดยรัฐบาลจีนระบุว่ากลุ่มติดอาวุธอุยกูร์มีส่วนเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์ความไม่สงบและการก่อการร้าย ในขณะที่องค์กรสิทธิมนุษยชนหลายแห่งกล่าวหาจีนว่าใช้มาตรการควบคุมชาวอุยกูร์อย่างเข้มงวด รวมถึงการตั้งค่ายกักกันและการละเมิดสิทธิมนุษยชน

ประเทศไทยกลายเป็นจุดเชื่อมโยงสำคัญของประเด็นอุยกูร์ เนื่องจากเป็นเส้นทางที่ชาวอุยกูร์บางกลุ่มใช้หลบหนีออกจากจีนไปยังประเทศที่สาม เช่น ตุรกี ซึ่งเป็นประเทศที่มีเชื้อสายเตอร์กิกเหมือนกัน โดยประเด็นอุยกูร์ในไทยมีความเกี่ยวข้องกับกรณีสำคัญหลายเหตุการณ์ เช่น

1. กรณีส่งตัวผู้ลี้ภัยอุยกูร์กลับจีน (2015)

ในปี 2015 ทางการไทยส่งตัวผู้ลี้ภัยชาวอุยกูร์กว่า 100 คนกลับไปยังจีน ซึ่งสร้างความไม่พอใจให้กับองค์กรสิทธิมนุษยชนและรัฐบาลตุรกี มีการประท้วงเกิดขึ้นในหลายที่ รวมถึงการโจมตีสถานกงสุลไทยในอิสตันบูล

2. เหตุระเบิดที่ศาลพระพรหมเอราวัณ (2015)

หลังจากกรณีส่งตัวอุยกูร์กลับจีน ในเดือนสิงหาคมปีเดียวกัน ได้เกิดเหตุระเบิดที่ศาลพระพรหมเอราวัณในกรุงเทพฯ ซึ่งมีผู้เสียชีวิต 20 ราย และบาดเจ็บจำนวนมาก การสืบสวนพบว่าผู้ต้องสงสัยหลักมีความเชื่อมโยงกับขบวนการลักลอบพาชาวอุยกูร์หนีออกจากจีน ทำให้หลายฝ่ายตั้งข้อสันนิษฐานว่าอาจเป็นปฏิบัติการตอบโต้

3. กรณีชาวอุยกูร์ลักลอบเข้าไทย

ตลอดช่วงปีที่ผ่านมา มีรายงานว่าชาวอุยกูร์หลายกลุ่มถูกจับกุมในไทยขณะพยายามเดินทางต่อไปยังประเทศที่สาม ซึ่งมักทำให้เกิดแรงกดดันทางการทูตจากจีนและตุรกี รวมถึงการถกเถียงเกี่ยวกับนโยบายการรับผู้ลี้ภัยของไทย

ประเด็น "อุยกูร์" ในไทยเกี่ยวข้องกับประเด็นสิทธิมนุษยชน การเมืองระหว่างประเทศ และความมั่นคง ไทยต้องเผชิญกับแรงกดดันจากทั้งจีนและประเทศโลกมุสลิมในการจัดการกับชาวอุยกูร์ที่ลี้ภัยมา ด้วยเหตุนี้ เรื่องราวเกี่ยวกับอุยกูร์จึงเป็นที่พูดถึงบ่อยครั้งในไทย ไม่ว่าจะเป็นมุมมองด้านมนุษยธรรม ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ หรือผลกระทบต่อความมั่นคงภายในประเทศ