สงสัยไหมว่า.. พระอภัยมณี เล่นจ้ำจี้กับนางเงือกยังงัย? มาดูคำตอบกัน

ด้วยหน่อนาถชาติเชื้อผีเสื้อสมุทร
ดำไม่ผุดเลยทั้งวันก็กลั้นได้
ยิ่งถูกน้ำกำลังยิ่งเกรียงไกร
เที่ยวเลี้ยวไล่ขี่ปลาในสาชล
ระลอกซัดพลัดเข้าในปากฉลาม
ลอดออกตามซีกเหงือกเสือกสลน
เห็นฝูงเงือกเกลือกกลิ้งมากลางชล
"คิดว่าคนมีหางเหมือนอย่างปลา"

สิ่งมีชีวิตประหลาดที่เรียกว่า "เงือก" นั้นเป็นคน แต่มีหางเหมือนปลา ทำให้หลายคนเข้าใจว่า ท่อนบนของเงือกเป็นคน ส่วนท่อนล่างเป็นปลา

เมื่อพระอภัยมณีได้นางเงือกจนเกิดโอรสคือ สุดสาครขึ้นมา ทำให้คนอ่านคิดกันเล่น ๆ ว่า พระอภัยมณีได้กับนางเงือกทางไหน แล้วก็มีคนให้คำตอบแบบขำ ๆ ว่า "เข้าทางไหนก็ออกมาทางนั้นแหละ" ซึ่งนางเงือกก็ได้สำรอกสุดสาครออกมาทางปาก และในบทอัศจรรย์ระหว่างพระอภัยมณีกับนางเงือกก็ไม่ได้บอกลึกซึ้งถึงเส้นทางด้วย (ขอไม่เอ่ยบทอัศจรรย์แล้วกัน มันจะหวาดเสียวเกินไป)

แต่ยิ่งสงสัยเข้าไปอีก ถ้าใครอ่านพระอภัยมณีถึงช่วงท้ายที่พบว่า นางเงือกนั้นได้ถูกพระอินทร์ตัดหาง เพื่อให้นางเงือกกลายเป็นมนุษย์

นางเงือกเมื่ออาศัยอยู่กับพระฤๅษีที่เกาะแก้วพิสดาร ก็ภาวนารักษาศีล จนกระทั่งอานิสงส์ของนางทำให้ที่นั่งของพระอินทร์นั้นแข็ง จากนั้นพระอินทร์ก็ลงมาทำให้นางเป็นมนุษย์ด้วยการตัดหาง เพื่อให้นางเงือกได้กลับไปหาสุดสาคร ที่ในขณะนั้นเป็นกษัตริย์แล้ว

ปัญหาคือ ถ้านางเงือก มีท่อนบนเป็นคน ท่อนล่างเป็นปลา เมื่อตัดหางแล้วจะเป็นมนุษย์ได้อย่างไร?

ตอนพระอินทร์มองลงมาดูโลกเห็นนางเงือกนั้นมีบทบอกลักษณะนางเงือกว่า

เห็นมัจฉาภาวนาสติตั้ง
ที่ริมฝั่งคงคาชลาสินธุ์
"รูปเป็นนางหางเป็นปลาอยู่วาริน"
นิสงส์ศีลดลพระทัยให้เมตตา

เห็นปลากำลังภาวนาอยู่ที่ริมน้ำ รูปร่างเป็นมนุษย์ผู้หญิง(นาง)มีหางอาศัยอยู่ในน้ำ อานิสงส์จากการถือศีลของนางทำให้พระอินทร์มีใจเมตตาต่อนาง

จากวรรค "รูปเป็นนางหางเป็นปลาอยู่วาริน ถ้ารวมกับบทตอนสินสมุทรพบเงือกว่า "คิดว่าคนมีหางเหมือนอย่างปลา" แล้วจะพบว่า เงือกในพระอภัยมณีนั้นรูปร่างเหมือนมนุษย์ทุกอย่าง มีแขนมีขา และมีหางปลาด้วย เมื่อมีขาฉะนั้นหางปลาต้องอยู่ที่ก้น พอตัดหางที่ก้น ก็จะกลายเป็นมนุษย์บริบูรณ์

ยืนยันว่าเงือกมีแขนขา จากตอนที่นางผีเสื้อสมุทรจับพ่อแม่เงือกกินว่า(มีปรากฏอยู่ในหนังสือแบบเรียนด้วย)

"แล้วนางยักษ์หักขาฉีกสองแขน
ไม่หายแค้นเคี้ยวกินสิ้นทั้งคู่"

สรุปว่า เงือกไทย ไม่ใช่ Mermaid แบบฝรั่ง ที่มีท่อนบนเป็นคน ท่อนล่างเป็นปลา แต่เงือกไทย เป็นคนแต่มีหางปลาออกไปทางก้น
และพระอภัยมณีสมสู่กับนางเงือกแบบที่ทำกับมนุษย์ปกติ

เสริม1 นางเงือกเมื่อเป็นพระราชมารดา ได้รับการสถาปนาเป็น นางจันทวดีพันปีหลวง

เสริม2 นางเงือกไม่ได้สำรอกสุดสาคร แต่คลอดด้วยฤทธิ์ของฤษีและเทวดาในเกาะ

#ภาพพระรามตัดหางมัจฉานุจากเรื่องรามเกียรติ์เพื่อเทียบเคียงการตัดหางนางเงือกในเรื่องพระอภัยมณี

#ข้อความนี้เป็นบรรทัดที่55

ศึกษาเพิ่มเติมได้ที่
www.sujitwongthes.com/2010/03/เงือก-ในพระอภัยมณีของสุ/
และ
vajirayana.org/พระอภัยมณี/ ตอนที่9 และ ตอนที่132